බෙලිගල රජමහා විහාරය (Beligala Rajamaha Viharaya)

සබරගමු පළාතේ කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ, වරකාපොල ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයට අයත් බෙලිගල ග්‍රාමයේ මෙම ඓතිහාසික බෙලිගල විහාරය පිහිටා තිබේ. කාලිංග මාඝ පොළොන්නරු රාජධානිය ආක්‍රමණය කල කාලයේ (13 වන සියවසේදී පමණ) ශ්‍රී දළදා වහන්සේ පොළොන්නරුවෙන් කොත්මලේ ප්‍රදේශයට රහසේ රැගෙන විත් සතුරන්ගේ විය හැකි උපද්‍රවයන්ගෙන් වළකා සුරක්ෂිතව සගවා තබාගෙන ඇති අතර, එසමයේ (ක්‍රි:ව 1232-1236 අතර) රජ කම් කල තුන්වන විජයබා රජු විසින් බෙලිගල කන්දේ විහාරයක් කරවා ඒ තුල ශ්‍රී දළදා වහන්සේ හා පාත්‍රා ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කරන ලද බව ඉතිහාස ග්‍රන්ථ වල සදහන්.

තුන්වන විජයබා රජු විසින් බෙලිගල කන්දේ ඉදිකළ විහාරය පසුව බෙලිගලය විහාරය බවට පුද පුජාවනට පාත්‍රවූ බවත් සදහන්. මෙහි පොලොන්නරුවේ සදකඩ පහනට ඉතා සමාන දර්ශනීය සදකඩ පහනක් සමග පුරාන ගොඩනැගිලි වල නටබුන්, පොකුණු හා පුරාන ගල්පඩිපේළි දැකගත හැකියි. බෝධිප්‍රකාරය වටා එකල ඉදිකරන ලද සෙල්මය ආරක්‍ෂිත බැම්ම අදටත් දැකගත හැකිය. 

මෙම පුජනිය වන්දනීය ස්ථානයට ලගාවිය හැකි ගමන් ආකාර කිහිපයකි. ඔබ පැමිණෙන්නේ කොළඹ නුවර මාර්ගයේ නම් නුවර පාරේ පිහිටා ඇති නෙළුන්දෙනිය නගරය පසුකර 56 වන කි:මී කණුව අසලින් ඇති බෙලිගස් හංදියෙන් වමට දිවෙන කාපට් ඇතිරූ මාවත තෝරාගැනීම ඔබට වඩාත් පහසුවනු ඇති. මෙම මාර්ගයේ කිලෝ මීටර් 4 ක් පමන ගිය විට මෙම පුද බිමට ඔබට ළගා විය හැකියි. 

අත්තනගල්ල රජ මහා විහාරය (Attanagalla Raja Maha Viharaya)

බස්නාහිර පළාතේ ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය තුල අත්තනගල්ල ප්‍රදේශයේ පිහිටා තිබෙන මෙරට වැදගත් බෞද්ධ පුදබිමකි අත්තනගල්ල රජ මහා විහාරය. ක්‍රි. ව. 251-253 අතර සමයේ රජකම් කල, සිරිසඟබෝ රජතුමා තම හිස දන්දුන් ස්ථානය ලෙස ප්‍රකට මෙම ස්ථානය, වංශ කථා වලට අනුව බෝධිසත්වවරයෙකු දාන පාරමිතාව සම්පූර්ණ කල ස්ථානය ලෙසත් සැළකේ. නමුත්  අනුරාධපුර, හත්ථිකුච්චි විහාර පරිශ්‍රයෙන් සිරිසගබෝ කතා වස්තුවට අදාළ නිවැරදි සාධක බොහොමයක් හමුවීම නිසා අත්තනගල්ල රජ මහා විහාරයේ ඉතිහාසය සම්බන්ධයෙන් මත දෙකක් පවතී.  කෙසේ නමුත්, අත්තනගල්ල විහාර වංශයට අනූව, උපතිස්ස රජ සමයේ (ක්‍රි. ව. 365-406) විහාරවාසීව වැඩසිටි භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් මෙම පුජනීය ස්ථානයේ භාවනා ප්‍රගුණ කිරීම මගින් අරහත් භාවයට පත්වූ බවටත්  ප්‍රකටයි.

Attanagalla Raja Maha Viharaya Located at Attanagalla in Gampaha District. This religiously well-known place was renowned as the location where King Siri Sanghabo who sacrificed his head. The exact place where the king offered his head is inside the temple. A Dagoba is constructed in the hermitage. People believe that Attanagala is the place where King Siri sanghabo lived after handing over his kingdom to his brother Gotabhya. But the archeologists say that the belief is wrong and the true destination is Haththikuchchi viharaya in Anuradhapura. The vihara is inimitable as it is the only ancient temple whereas Bodhisatwa Buddha had gained his dana paramita in order to become a Buddha. At the time Bodhisatwa Buddha was the spirit of Siri sanghabo.